Anal fissur, makat çevresinde sık görülen rahatsızlıklardan biridir ve toplumda “makat çatlağı” olarak da bilinir. Anüsün iç kısmında meydana gelen küçük yırtık ya da çatlak, kişinin yaşam kalitesini ciddi ölçüde düşürebilir. Şiddetli ağrı, kanama ve tuvalet sırasında zorlanma ile kendini gösteren anal fissur, genellikle basit önlemlerle düzelebilse de bazı durumlarda cerrahi müdahale gerekebilir.
Anal Fissur Nedir?
Anal fissur, makatın iç yüzeyindeki derinin veya mukozanın çatlaması sonucu ortaya çıkan bir durumdur. Çoğu zaman tuvalet sırasında zorlanma veya sert dışkılama nedeniyle meydana gelir. İlk başta küçük ve yüzeysel olan bu çatlaklar zamanla büyüyebilir ve kronik hale gelebilir.
Anal Fissur Belirtileri
Anal fissur, kendine özgü belirtilerle kolayca fark edilebilir:
- Tuvalet sırasında ve sonrasında şiddetli ağrı
- Dışkılama sonrası tuvalet kağıdında veya dışkıda görülen taze kırmızı kan
- Makat çevresinde yanma ve kaşıntı
- Kasılma hissi (özellikle iç makat kaslarının aşırı gerilmesi)
- Kronikleşmiş vakalarda cilt katlantısı (sentinel pil)
Bu belirtiler, hemoroid ile karıştırılabilir. Ancak anal fissurda ağrı çok daha belirgin ve keskindir.
Anal Fissur Neden Olur?
Anal fissur oluşumunda birçok faktör rol oynar:
Kabızlık ve sert dışkılama
İshal ve sık tuvalete çıkma
Doğum travması (özellikle normal doğum sonrası kadınlarda)
Makat bölgesine yönelik cerrahi işlemler
Uzun süreli ıkınma alışkanlığı
Kronik bağırsak hastalıkları (örneğin Crohn hastalığı)
Bu faktörler makat kaslarını zorlayarak çatlak oluşumuna yol açar.
Anal Fissur Tanısı
Tanı genellikle hastanın şikâyetleri ve doktorun yapacağı basit bir fizik muayene ile konur. Gerekirse anoskopi veya endoskopi gibi yöntemlerle makat bölgesi daha detaylı incelenebilir.
Anal Fissur Tedavisi
Anal fissur tedavisi, çatlağın yeni (akut) ya da uzun süreli (kronik) olmasına göre değişiklik gösterir.
1. İlaç Tedavisi ve Krem Kullanımı
Makat kaslarını gevşeten kremler (nitrogliserin veya kalsiyum kanal blokerleri)
Ağrı kesici merhemler
Kabızlığı önleyici ilaçlar
Bu yöntemler erken dönemde oldukça etkilidir.
2. Yaşam Tarzı Değişiklikleri
- Bol lifli beslenmek
- Günde en az 2–2,5 litre su içmek
- Düzenli egzersiz yapmak
- Uzun süreli oturmaktan kaçınmak
- Tuvalet ihtiyacını ertelememek
3. Botoks Uygulaması
Kronik anal fissur vakalarında makat kasına botoks enjekte edilerek kas spazmı azaltılır. Bu sayede çatlak daha kolay iyileşir.
4. Cerrahi Tedavi (Lateral Internal Sfinkterotomi)
İlaç ve botoks tedavisine yanıt vermeyen kronik anal fissur hastalarında cerrahi yöntem uygulanır. Bu ameliyatta makat kasının küçük bir kısmı kesilerek basınç azaltılır. Başarı oranı oldukça yüksektir ve genellikle kalıcı çözüm sağlar.
Anal Fissur Tedavisi Sonrası
Tedavi sonrası dönemde hastaların dikkat etmesi gereken noktalar vardır:
Kabızlık ve ishalden kaçınmak
Lif açısından zengin beslenmek
Düzenli sıcak su oturma banyosu yapmak
Doktorun önerdiği ilaç ve kremleri düzenli kullanmak
Bu önlemler, hem iyileşme sürecini hızlandırır hem de anal fissurun tekrar etmesini engeller.
Anal Fissur Önlenebilir mi?
Anal fissur tamamen önlenemese de bazı alışkanlıklarla risk azaltılabilir:
- Düzenli su tüketmek
- Sağlıklı, lifli beslenmek
- Tuvalette uzun süre oturmamak
- Ani kilo değişikliklerinden kaçınmak
Anal fissur, basit gibi görünen ancak şiddetli ağrı ve rahatsızlık veren bir makat hastalığıdır. Erken dönemde ilaç ve yaşam tarzı değişiklikleriyle iyileşme sağlanabilirken, kronikleşmiş vakalarda botoks ya da cerrahi tedavi gerekebilir. Erken tanı ve doğru tedaviyle anal fissurdan kurtulmak mümkündür.
